Halli kjörinn á þing Konráð S. Guðjónsson skrifar 22. september 2021 10:30 Við könnumst öll við þessa sögu: Stjórnmálaflokkur lofar öllu fögru – að lækka skatta á alla nema þá tekjuhæstu, stórauka framlög til mennta- og heilbrigðiskerfis, hækka bætur og allt skal verða betra. Flokkurinn kemst á þing og í ríkisstjórn þar sem eitthvað minna verður um efndir þannig að raunveruleiki fjárlagagerðarinnar skvettir ísköldu vatni framan í kjósendur, enda var forgangsröðunin aldrei mjög skýr. Hveitibrauðsdögunum er lokið, óánægjan mikil, traustið rýrt og fylgið farið. Það er greinilegt að allir þeir flokkar sem nú bjóða sig fram til Alþingis eru í harðri samkeppni um hylli kjósenda og passa því miður ágætlega inn í þessa sögu. Það er engin tilviljun að loforðaflaumurinn sé í algleymingi enda hefur samkeppnin um hylli kjósenda aldrei verið meiri. Séu stefnur flokkanna skoðaðar eru loforð um aukin útgjöld eða lægri skatta fimmfalt fleiri en tillögur sem draga úr útgjöldum eða auka tekjur. Er þá fyrirséð að aukið verði við í 320 ma.kr. áætlaðan halla ríkissjóðs í ár? Verður Halli Ríkissjóðs kjörinn á þing? Verða kjósendur enn og aftur fyrir vonbrigðum? 4 af 10 flokkum sýna á spilin Vegna þessa lagðist Viðskiptaráð ásamt Samtökum atvinnulífsins í nánari skoðun á hverjar áætlanir flokkana eru í ríkisfjármálum og er sú greining birt í dag. Send var spurning á flokkana tíu um hvernig þeir hyggjast haga sínum ríkisfjármálum öðruvísi en nú er gert. Aðeins fjórir flokkar svöruðu beiðninni og með mismunandi hætti. Fyrir hina flokkana sex lögðu VÍ og SA mat á hversu mikið tillögurnar myndu auka halla ríkissjóðs frá því sem nú er. Niðurstöðurnar eru afar áhugaverðar. Aukinn halli nær allsstaðar Byrjum á þeim flokkum sem svöruðu beiðninni. Ef tekið er tillit til þess að sumir flokkar ráðgera aukin efnahagsumsvif er Sjálfstæðisflokkurinn sá eini sem ætlar ekki að auka halla ríkissjóðs. Samfylking hyggst hækka skatta og útgjöld og auka hallann um 13 ma.kr., en á það sameiginlegt með Sjálfstæðisflokknum, og rúmlega það, að ekki er gert ráð fyrir öllum þeim aðgerðum sem eru á stefnuskrá. Viðreisn hyggst fara í fjölbreyttar aðgerðir sem án efnahagsbata auka halla ríkissjóðs um 6 ma.kr. Píratar gera ráð fyrir mjög mikið bættumefnahagsforsendum og auknum afgangi, en án þessa eykst hallinn, og þar með slakinn í ríkisfjármálum, um ríflega 40 ma.kr. Myndin er talsvert skrautlegri ef horft er í stefnuskrár þeirra flokka sem ekki svöruðu beiðninni, en til að allrar sanngirni sé gætt þá er samanburður þeirra við þá flokka sem svöruðu beiðninni takmörkunum háður. Af stefnuskrám má ráða að hallinn aukist um tæplega 50 ma.kr. hjá Vinstri grænum, Flokki fólksins og Framsókn. Hjá Miðflokki er aukningin í námunda við 150 ma.kr. og ríflega 200 ma.kr. hjá Frjálslyndu lýðræðishreyfingunni. Sósíalistaflokkurinn trónir svo á toppnum eða botninum, eftir því hvernig á það er litið, með auknum halla um ca. 250 ma.kr. Það helgast fyrst og fremst af geigvænlegum áætlunum um húsnæðisbætur og -uppbyggingu í bland við lækkun skatta á lægri og millitekjuhópa. Gefið í botn í uppsveiflu Staðan er sú að ef flestir flokkanna hyggjast standa við orð sín kallar það á að methalli á ríkissjóði verði aukinn enn meira. Halli sem er nú rekinn ofan í hraða viðspyrnu og háa verðbólgu sem setur Seðlabankanum þann einn nauðuga kost að hækka vexti til að forðast verðbólguspíral ef ríkið stígur enn fastar á bensíngjöfina. Er það nema von, allir ættu að vita að eitthvað verður ekki til úr engu – ríkisútgjöld og auknar skuldir eru aldrei ókeypis þótt hvort tveggja geti verið gagnleg tól. Kjósendur eiga betra skilið en innistæðulítil loforð Það lítur út fyrir að Halli Ríkissjóðs nái örugglega inn á þing. Halli og skuldsetning eru góð tól í niðursveiflu til að milda höggið á hagkerfið eins og við fundum svo vel í kórónaveirukreppunni. Slík tól eru ekki eilífðarvél, hafa minni ávinning í uppsveiflu og geta þróast út í skaðræði. Kjósendur eiga betra skilið en að ríkið rýri eignir og kaupmátt landsmanna og eigin aðgerðir með ósjálfbærum hallarekstri. Sé það ekki ætlun flokkana eiga kjósendur líka skilið að gera sér betur grein fyrir forgangsröðun. Höfundur er hagfræðingur og aðstoðarframkvæmdastjóri Viðskiptaráðs Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Konráð S. Guðjónsson Efnahagsmál Skoðun: Kosningar 2021 Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Breytum reiði í gleði Natan Kolbeinsson Skoðun Þú getur leyft þér það Rannveig Borg Skoðun Þarf að rífa eina niður til að hífa mig upp? Þórunn Rakel Gylfadóttir Skoðun Almannahagsmunir, fúsk eða spilling? Brynjar Níelsson Skoðun Látum frambjóðendur njóta sannmælis Vésteinn Ólason Skoðun Katrín eða Halla Hrund? Reynir Böðvarsson Skoðun Hvað þarf til að forseti beiti málskotsrétti? Salvör Nordal Skoðun Halldór 13.05.2024 Halldór Blóðugt upp fyrir axlir Arnar Eggert Thoroddsen Skoðun Helga Þórisdóttir - Minn forseti Valdimar Óskarsson Skoðun Skoðun Skoðun Sterk, rökföst og réttsýn rödd skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir - Minn forseti Valdimar Óskarsson skrifar Skoðun Styðjum Katrínu Jakobsdóttur Gerður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hvaðan kemur þessi ótti við tilfinningar? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Lyf og dáleiðsla Hannes Björnsson skrifar Skoðun Hvað þarf til að forseti beiti málskotsrétti? Salvör Nordal skrifar Skoðun Kosningar nálgast Halldóra Æsa Aradóttir skrifar Skoðun Auðlindirnar okkar Hólmfríður Sigþórsdóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Almannahagsmunir, fúsk eða spilling? Brynjar Níelsson skrifar Skoðun Fagleg uppbygging myndlistar í forgrunni Tinna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Breytum reiði í gleði Natan Kolbeinsson skrifar Skoðun Látum frambjóðendur njóta sannmælis Vésteinn Ólason skrifar Skoðun Blóðugt upp fyrir axlir Arnar Eggert Thoroddsen skrifar Skoðun Greind eða dómgreindarskortur Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Stafrænt samstarf sveitarfélaga þarf aukið vægi Sigurjón Ólafsson skrifar Skoðun Fyrir ykkur, Blessing, Mary og Esther Guðrún Árnadóttir,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar Skoðun Þarf að rífa eina niður til að hífa mig upp? Þórunn Rakel Gylfadóttir skrifar Skoðun Hver á að setja málið á dagskrá? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Góður málsvari íslenskrar menningar Kristín Huld Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er hægt að fá bólusetningu gegn "Besserwisserum"? Eygló Halldórsdóttir skrifar Skoðun Söfn í þágu fræðslu og rannsókna Sigurjón Baldur Hafsteinsson skrifar Skoðun Um dánaraðstoð Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Meðmælabréf með forsetaefni Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Sameiningartákn? Vilborg Ása Guðjónsdóttir skrifar Skoðun „Hlutdrægni” Ríkisútvarpsins og „hnignun” íslenskunnar Magnús Lyngdal Magnússon skrifar Skoðun Fylgishrun Höllu Hrundar staðfest Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hún Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sósíalismi sem trúarbrögð Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Á Bessastöðum? Ingunn Ásdísardóttir skrifar Skoðun Til hamingju, Kópavogur! Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Sjá meira
Við könnumst öll við þessa sögu: Stjórnmálaflokkur lofar öllu fögru – að lækka skatta á alla nema þá tekjuhæstu, stórauka framlög til mennta- og heilbrigðiskerfis, hækka bætur og allt skal verða betra. Flokkurinn kemst á þing og í ríkisstjórn þar sem eitthvað minna verður um efndir þannig að raunveruleiki fjárlagagerðarinnar skvettir ísköldu vatni framan í kjósendur, enda var forgangsröðunin aldrei mjög skýr. Hveitibrauðsdögunum er lokið, óánægjan mikil, traustið rýrt og fylgið farið. Það er greinilegt að allir þeir flokkar sem nú bjóða sig fram til Alþingis eru í harðri samkeppni um hylli kjósenda og passa því miður ágætlega inn í þessa sögu. Það er engin tilviljun að loforðaflaumurinn sé í algleymingi enda hefur samkeppnin um hylli kjósenda aldrei verið meiri. Séu stefnur flokkanna skoðaðar eru loforð um aukin útgjöld eða lægri skatta fimmfalt fleiri en tillögur sem draga úr útgjöldum eða auka tekjur. Er þá fyrirséð að aukið verði við í 320 ma.kr. áætlaðan halla ríkissjóðs í ár? Verður Halli Ríkissjóðs kjörinn á þing? Verða kjósendur enn og aftur fyrir vonbrigðum? 4 af 10 flokkum sýna á spilin Vegna þessa lagðist Viðskiptaráð ásamt Samtökum atvinnulífsins í nánari skoðun á hverjar áætlanir flokkana eru í ríkisfjármálum og er sú greining birt í dag. Send var spurning á flokkana tíu um hvernig þeir hyggjast haga sínum ríkisfjármálum öðruvísi en nú er gert. Aðeins fjórir flokkar svöruðu beiðninni og með mismunandi hætti. Fyrir hina flokkana sex lögðu VÍ og SA mat á hversu mikið tillögurnar myndu auka halla ríkissjóðs frá því sem nú er. Niðurstöðurnar eru afar áhugaverðar. Aukinn halli nær allsstaðar Byrjum á þeim flokkum sem svöruðu beiðninni. Ef tekið er tillit til þess að sumir flokkar ráðgera aukin efnahagsumsvif er Sjálfstæðisflokkurinn sá eini sem ætlar ekki að auka halla ríkissjóðs. Samfylking hyggst hækka skatta og útgjöld og auka hallann um 13 ma.kr., en á það sameiginlegt með Sjálfstæðisflokknum, og rúmlega það, að ekki er gert ráð fyrir öllum þeim aðgerðum sem eru á stefnuskrá. Viðreisn hyggst fara í fjölbreyttar aðgerðir sem án efnahagsbata auka halla ríkissjóðs um 6 ma.kr. Píratar gera ráð fyrir mjög mikið bættumefnahagsforsendum og auknum afgangi, en án þessa eykst hallinn, og þar með slakinn í ríkisfjármálum, um ríflega 40 ma.kr. Myndin er talsvert skrautlegri ef horft er í stefnuskrár þeirra flokka sem ekki svöruðu beiðninni, en til að allrar sanngirni sé gætt þá er samanburður þeirra við þá flokka sem svöruðu beiðninni takmörkunum háður. Af stefnuskrám má ráða að hallinn aukist um tæplega 50 ma.kr. hjá Vinstri grænum, Flokki fólksins og Framsókn. Hjá Miðflokki er aukningin í námunda við 150 ma.kr. og ríflega 200 ma.kr. hjá Frjálslyndu lýðræðishreyfingunni. Sósíalistaflokkurinn trónir svo á toppnum eða botninum, eftir því hvernig á það er litið, með auknum halla um ca. 250 ma.kr. Það helgast fyrst og fremst af geigvænlegum áætlunum um húsnæðisbætur og -uppbyggingu í bland við lækkun skatta á lægri og millitekjuhópa. Gefið í botn í uppsveiflu Staðan er sú að ef flestir flokkanna hyggjast standa við orð sín kallar það á að methalli á ríkissjóði verði aukinn enn meira. Halli sem er nú rekinn ofan í hraða viðspyrnu og háa verðbólgu sem setur Seðlabankanum þann einn nauðuga kost að hækka vexti til að forðast verðbólguspíral ef ríkið stígur enn fastar á bensíngjöfina. Er það nema von, allir ættu að vita að eitthvað verður ekki til úr engu – ríkisútgjöld og auknar skuldir eru aldrei ókeypis þótt hvort tveggja geti verið gagnleg tól. Kjósendur eiga betra skilið en innistæðulítil loforð Það lítur út fyrir að Halli Ríkissjóðs nái örugglega inn á þing. Halli og skuldsetning eru góð tól í niðursveiflu til að milda höggið á hagkerfið eins og við fundum svo vel í kórónaveirukreppunni. Slík tól eru ekki eilífðarvél, hafa minni ávinning í uppsveiflu og geta þróast út í skaðræði. Kjósendur eiga betra skilið en að ríkið rýri eignir og kaupmátt landsmanna og eigin aðgerðir með ósjálfbærum hallarekstri. Sé það ekki ætlun flokkana eiga kjósendur líka skilið að gera sér betur grein fyrir forgangsröðun. Höfundur er hagfræðingur og aðstoðarframkvæmdastjóri Viðskiptaráðs Íslands.
Skoðun Um dánaraðstoð Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar